Autor: Julia Maria Borowiecka

Epidemiologia

Toczeń rumieniowaty układowy należy do grupy chorób tkanki łącznej tzw. kolagenoz i występuje u mniej niż 1% naszej populacji. Jest to choroba dotykająca znacznie częściej kobiet niż mężczyzn. Toczeń rumieniowaty układowy czasami współwystępuje z innymi chorobami o podłożu autoimmunizacyjnym ze względu na obecność przeciwciał. Jedną z takich chorób jest zespół antyfosfolipidowy.

Objawy 

Najczęstszym objawem występującym na którymś etapie choroby u 80% pacjentów są zmiany rumieniowe, obserwowane najczęsciej w miejscach eksponowanych na działanie promieni słonecznych. W ostrym toczniu skórnych charakterystyczne są zmiany w kształcie "motyle" na twarzy, a w przypadku postaci podostrej obecne są zmiany obrączkowe (z jasnym środkiem). U 25% pacjentów występuje rumień krążkowy, który powoduje powstawanie blizn i odbarwień.

U niektórych pacjentów występuje tzw. objaw Raynauda, który jest spowodowany niewydolnością mikrokrążenia i powstaje w odpowiedzi na zimno. W pierwszym etapie dochodzi do zblednięcia palców, następnie do ich zasinienia, a na końcu występuje zaczerwienienie.

W przypadku postaci skórnej narządy wewnętrzne nie są objęte procesem chorobowym.

U 40% pacjentów dochodzi do zajęcia błon śluzowych, a u niemal wszystkich obecne są objawy ze strony stawów (najczęściej nadgarstkowe).

U niektórych pacjentów, podobnie jak w przebiegu liszaja płaskiego (czytaj: Liszaj płaski) może dojść do nieodwracalnego łysienia, spowodowanego zniszczeniem mieszków włosowych.

Zajęcie nerek występuje u 1/3 pacjentów i jest poważnym objawem, ze względu na ryzyko rozwoju niewydolności. Choroba może również powodować zapalenie wsierdzia, a także sprzyjać miażdżycy tętnic

Przyczyny

Przyczyną SLE jest nadreaktywność układu immunologicznego. Choroba lokalizuje się głównie w miejscach eksponowanych na promienie UV, ponieważ pod wpływem promieni słonecznych dochodzi do szybszego obumierania komórek naskórka, które stają się celem dla autoprzeciwciał.

Obecność przeciwciał skierowanych przeciwko jądrom komórkowym oraz przeciwciał antyfosfolipidowych może zostać wykorzystana do postawienia diagnozy.

Niektóre leki również mogą powodować wystąpienie objawów tocznia rumieniowatego. Na szczęście w tym przypadku choroba jest zazwyczaj ograniczona do skóry i ustępuje po odstawieniu/zmianie leków.

Podejrzewa się też, że niektóre infekcje mogą sprzyjać wystąpieniu SLE.

Leczenie

Celem leczenie jest zapobieganie niszczeniu narządów oraz zaostrzeniom choroby.

By zatrzymać lub spowolnić utratę włosów stosuje się iniekcje glikokortykosteroidowe. 

Stosowane są leki przeciwmalaryczne, glikokortykosteroidy oraz leki immunomodulujące takie jak metotreksat, czy mykofenolan mofetylu.

Ważnym elementem leczenia jest unikanie stresu oraz odpowiednia protekcja UV.

Bibliografia

1. Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski; Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową; PZWL; 2021 Warszawa
2. Andrzej Szczeklik; Choroby wewnętrzne; Medycyna Praktyczna; 2021

O Autorze: Julia Maria Borowiecka - Studentka kierunku lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodnicząca studenckiego koła naukowego przy Klinice Położnictwa, Perinatologii i Ginekologii WUM