Autor Julia Maria Borowiecka 

Epidemiologia łuszczycy

Łuszczyca (psoriasis) jest chorobą dotykającą w podobnym stopniu kobiet i mężczyzn. Jest znacznie częściej obserwowana u rasy białej niż czarnej i żółtej. Obserwowana jest u 2-4% naszej populacji.

W przypadku jednego rodzica chorego na łuszczycę ryzyko choroby u każdego dziecka wynosi 10%, jednak gdy oboje rodzice są chory ryzyko wystąpienia łuszczycy u potomstwa rośnie do ponad 50%. W przypadku bliźniąt jednojajowych ryzyko wystąpienia łuszczycy u jednego dziecka, gdy drugie jest chore może wynieść nawet 90%.

Budowa naskórka

By zrozumieć mechanizm choroby kluczowe jest zrozumienie jak naskórek jest zbudowany i w jaki sposób się zachowuje w prawidłowych warunkach.

W naskórku możemy wyróżnić 4 warstwy. Są to licząc od zewnątrz: warstwa rogowa, warstwa ziarnista, warstwa kolczysta i najgłębiej położona warstwa podstawna oddzielona błoną podstawną od skóry właściwej. Komórki położone najbardziej zewnętrznie są martwe i zrogowaciałe oraz ulegają ciągłemu złuszczaniu. W odróżnieniu od łuszczycy, w warunkach prawidłowych nie jesteśmy w stanie gołym okiem zaobserwować złuszczającego się naskórka, ponieważ ten proces zachodzi powoli. Czas przejścia komórek z warstwy podstawnej (w której są wytwarzane) do warstwy rogowej w przypadku zdrowego naskórka wynosi 28 dni.

Czym jest łuszczyca

Łuszczyca jest przewlekłą chorobą o nawrotowym przebiegu, charakteryzującą się obecnością rumieniowych wykwitów pokrytych srebrzystą łuską. Przyczyną jest zbyt szybkie wytwarzanie i złuszczanie naskórka. Czas przejścia komórek do warstwy rogowej od momentu wytworzenia skraca się z 28 do 3-4 dni. W wyniku tego procesu dochodzi do zaniku jednej z w.w. warstw naskórka - warstwy ziarnistej

Łuszczycę można podzielić na dwa typy:

Typ I występuje u ludzi młodych i jest w dużej mierze dziedziczony genetycznie

Typ II rozpoczyna się najczęściej po 50 r.ż. i ma znacznie łagodniejszy przebieg niż typ I, a DNA nie odgrywa tak ważnej roli w jej patogenezie.

Do objawów łuszczycy należy m.in. objaw Koebnera, polegający na tym, że po drobnym urazie dochodzi do pojawienia się w tym miejscu zmian łuszczycowych po ok 8-14 dniach. Wyróżnić możemy też objaw Auspitza, w którym po oderwaniu łuski dochodzi do punktowego krwawienia.

Odmiany kliniczne łuszczycy

Najczęściej spotykaną odmianą łuszczycy jest łuszczyca plackowata stanowiąca 80-90% przypadków. Charakterystyczne umiejscowienie zmian w tej odmianie to: kolana, łokcie, skóra owłosiona oraz bruzda międzypośladkowa. Blaszki są ostro odgraniczone i mogą występować przez miesiące, a nawet lata w tym samym miejscu.

Innym typem jest łuszczyca wysiewna, która dotyka głównie dzieci i jest często związana z infekcją paciorkowcową.

Erytrodermia łuszczycowa to bardzo rozległy typ łuszczycy zajmujący ponad 90% powierzchni ciała, współwystępujący z objawami ogólnymi takimi jak gorączka i odwodnienie. Postać ta wiąże się z zajęciem paznokci.

Łuszczyca odwrócona stanowi 5% przypadków i charakteryzuje się zajęciem okolic zgięciowych, nie występuje w niej łuska, a zmiany są kolory czerwonego.

Łuszczycowe zapalenie stawów

Jest to szczególny stan kliniczny, który występuje u ok 30-40% pacjentów z łuszczycą. W znacznej wiekszości przypadków zmiany skórne poprzedzają o kilka lat uszkodzenie stawów, jednak w przypadku 14-20% sytuacja jest odwrotna. Z tego powodu należy pamiętać o tym schorzeniu nawet w przypadku braku zmian skórnych typowych dla łuszczycy.

Pacjenci z ciężką postacią łuszczycy są bardziej narażeni na zajęcie stawów, jednak nasilenie zmian skórnych nie ma związku z nasileniem zmian w stawach.

Łuszczycowe zapalenie stawów najczęściej jest obserwowane w stawach międzypaliczkowych dalszych.

Choroba może przyjąć formę arthritis mutilans  (łuszczycowe zapalenie stawów o charakterze zniekształcającym) oraz spondyloartropatii (zapalenie stawów kręgosłupa).

Czynniki ryzyka

Czynnikami prowokującymi łuszczycę są różnego rodzaju podrażnienie np w wyniku ekspozycji na słońce, oparzenia, iniekcji, ukąszenia, ekspozycji na toksyny, a także niektóre infekcje wirusowe, leki oraz ciąża i poród.

Leczenie i rokowanie

W diagnostyce łuszczycy lekarz ocenia głowę, tułów oraz kończyny dolne i górne

Jako leczenie stosuje się miejscowo glikokortykosteroidy (łagodne i umiarkowane przypadki) - są to leki pierwszego wyboru.

Można dodatkowo używać kw. salicylowego. Kiedyś stosowane dziegcie mogą wykazywać działanie rakotwórcze, dlatego nie są już zalecane.

W przypadku zmian zlokalizowanych na twarzy można zastosować leki z grupy inhibitorów kalcyneuryny, które są lekami immunosupresyjnymi.

W cięższych przypadkach lekarz może zalecić leczenie ogólnoustrojowe i do tego celu stosuje się metotreksat i cyklosporynę A.

W przypadku erytrodermii łuszczycowej lekami z wybory są retinoidy.

Trwała remisja jest możliwa do uzyskania u 40% pacjentów

Bibliografia

1. Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski; Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową; PZWL; 2021 Warszawa
2. Andrzej Szczeklik; Choroby wewnętrzne; Medycyna Praktyczna; 2021

O Autorze:

Julia Maria Borowiecka - Studentka kierunku lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodnicząca studenckiego koła naukowego przy Klinice Położnictwa, Perinatologii i Ginekologii WUM