Autor Julia Maria Borowiecka 

Budowa stawu kolanowego

Staw kolanowy, który jest największym stawem w ciele człowieka posiada bardzo złożoną budowę. Choć na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że jedynym ruchem jaki wykonuje jest zgięcie, staw kolanowy jest w rzeczywistości stawem złożonym i wykonuje ruchy aż w trzech płaszczyznach. 

Staw kolanowy łączy kość udową z kością piszczelową i strzałkową (dwie ostatnie budują goleń). W jego skład wchodzi także rzepka oraz łąkotki, które są zbudowane z tkanki chrzęstnej i umożliwiają dobre dopasowanie względem siebie kości tworzących staw. Poszczególne kości stabilizowane są przez więzadła m.in. krzyżowe przednie i tylne oraz więzadła poboczne, całość natomiast jest objęta torebką stawową, w której znajduje się maź zmniejszająca tarcie. 

Czym jest zwyrodnienie?

Choroba zwyrodnieniowa to najogólniej mówiąc choroba ze zużycia, która w zależności od przyczyny można podzielić na postać pierwotną i wtórną. Postać wtórna rozwija się najczęściej w młódym wieku wskutek urazu lub choroby, natomiast postać wtórna jest związana z nieuniknionym wieloletnim zużyciem stawu i dlatego najczęściej występuje w późniejszym wieku. 

Wczesne stadium choroby dotyczy chrząstki, która pokrywa powierzchnie stawowe, natomiast z czasem choroba obejmuje również wartwę podchrzestną i kość. 

Gonartroza czyli postać choroby zwyrodnieniowej dotycząca stawu kolanowego to bardzo częsta przypadłość, ponieważ staw kolanowy jest drugim najbardziej obciążonym stawem w ciele człówieka (zaraz po stawie skokowym). 

Diagnoza, leczenie i rokowanie

Objawami charakterystycznymi dla choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego są m.in. ból o największym nasileniu po okresie bezruchu (zmniejszający się po tzw. "rozchodzeniu"), sztywność oraz zaburzenie osi (czyli szpotawość, która występuje w postaci przyśrodkowej lub koślawość kolan - występuje w postawi bocznej).

Typową cechą jest większy ból przy schodzeniu ze schodów niż wchodzeniu oraz ból przy poruszaniu rzepki. Często w stawie powstaje wysięk, a w obrazie radiologicznym zarys stawu ulega pogrubieniu. Do oceny stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych stosuje się skalę Kellgrena-Lawrence'a oraz skalę WOMAC. 

Niestety na ten moment medycyna nie umożliwia cofnięcia zmian wywołanych przez chorobę lub zatrzymania postępu choroby. Leczenie choroby zwyrodnienionej polega więc na spowolnieniu postępu choroby oraz łagodzeniu dolegliwości. 

W mniej zaawansowanych przypadkach jako leczenie można stosować wiskosuplementację, czyli dostawowe podanie kwasu hialuronowego oraz osocze bogatopłytkowe (PRP), a także sterydy. Doustnie stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne z grupy NLPZ. Gdy powyższe metody zawodzą koniecze jest przeprowadzenie operacji wymiany stawu, czyli wszczepienie endoprotezy. 

Bibiografia

Michał Reicher, Adam Bochenek: Anatomia człowieka. Wyd. 8. T. I: Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie. Warszawa: PZWL, 2008. 

Janina Sokołowska-Pituchowa: Anatomia człowieka: podręcznik dla studentów medycyny.

Andrzej Tadeusz Szczeklik: Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, 2021

O Autorze:

Julia Maria Borowiecka - Studentka kierunku lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodnicząca studenckiego koła naukowego przy Klinice Położnictwa, Perinatologii i Ginekologii WUM